Hem gerçek hayatta olduğu gibi web sitemizde de potansiyel gelin ve damat arasındaki iletişim, velinin (vasinin) onayı ile gerçekleşmelidir. Veli, web sitemize nikah yapmak amacıyla kaydolduğunuzdan haberdar olmalıdır.
Veli kimdir? O neden bu kadar önemlidir? Velinin nikah sürecindeki rolü nedir?
Bir velinin hakları ve yükümlülükleri
Allah’ın Resulü, Allah’ın barış ve nimetleri onun üzerine olsun, şöyle buyurdu:
“Velisiz nikah olmaz” (Ebu Davud 2085, Tirmizi 1101, İbn Mâce 1881, Ahmed 4/394, 413).
Bu hadisten alimler, veli olmadan yapılan evliliğin geçersiz olduğu sonucuna varmışlardır. Şimdi ise bakalım bu konuda velinin rolü neymiş.
Veli (vasi) kimdir? O, kadının tanışma, nişan ve nikah sırasında çıkarlarını temsil eden bir kişidir. Ayrıca gelecekteki eşi seçme konusunda da fikir verebilmektedir.
Bu bağlamda gelecekteki damadı tanımak ve onun hakkında bilgi toplamak velinin sorumluluğundadır. Örneğin, bir kişinin Müslüman olup olmadığını, bulaşıcı ve ciddi hastalıklarının, kötü alışkanlıklarının olup olmadığını ve nasıl bir huya sahip olduğunu vb öğrenmelidir. Çünkü, kötü alışkanlıkları ve ahlakı yüzünden müstakbel eşine kötü davranabilir.
Bunun üzerine Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
«Dindarlığından, ahlâkından memnun kaldığınız birisi kızınızı istemeye geldiğinde ona red cevabı vermeyiniz onu evlendiriniz. Aksi takdirde yeryüzünde fitne ve büyük bozgunculuk olur» (Tirmizi 1084 ve 1085, İbn Mâce 1967).
Velinin bunu yapması neden önemlidir? Çünkü kadınlar ve özellikle genç kızlar, sevdikleri kişide sadece avantajları görmeye ve eksikliklere göz yumma eğilimindedir.
Velinim bilinçli bir karar vermesi ve velayeti altındaki için en iyi seçeneği seçmesi daha olasıdır. Sonuçta, o kendi seçiminden sorumludur. Çünkü gelecek damadı tanımak ve onun hakkında bilgi edinmek velinin sorumluluğundadır.
Lakin, nikah yapılmasını yokuşa sürmemek amacıyla potansiyel damat için talepleri çok yüksek tutmaması gerektiği söylenmelidir. Genel olarak, eğer erkek iyi bir ahlaka sahipse, dinimizin şartlarına uyuyorsa, geçimini sağlayabilecek geliri varsa ve gelin rıza gösteriyorsa, veli velayeti altında olan kadını evlendirmelidir. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur:
«Kolaylaştırın zorlaştırmayın; müjdeleyin, nefret ettirmeyin» (Buhari 69, Müslim 1734).
Velinin, kızla ilgili adaleti gözetmesi ve isteklerini dikkate alması zorunludur. Damadın sadece farklı bir milletten olduğu veya yeterince zengin olmadığı için reddedilmesi açık bir adaletsizlik olarak kabul edilmektedir.
Buna ek olarak, veli, potansiyel damat ile velayeti altındaki kadının lehine gelecekteki evlilik sözleşmesini, örneğin, mehir ve boşanma durumunda ödenek miktarı gibi hususları, bilinçli ve tarafsız bir şekilde tartışabilir Deneyimler, genç kızların ve hatta yetişkin kadınların çoğu zaman duygularının etkisi altında çıkarlarını savunamadıklarını göstermektedir. Ya talepleri fazlasıyla yüksek tutmaktadırlar ya da söz konusu gelecek aile olduğundan dolayı pazarlığın uygunsuz olduğuna inanarak en uygunsuz koşulları kabul etmektedirler.
Kimler veli olabilir
Kadının velisi aslen onun babasıdır. Eğer babası yok ise, dedesi, erkek kardeşi veya babası tarafından amcası, oğlu olabilir. Genel olarak, sırasına uygun olarak reşit ve veli hakkına sahip olan akrabasıdır. Sıra ilkesini atlamak ve düzeni bozmak Kabul edilemezdir! Velilik hakkı, en yakın veli bulunmadığı veya Müslüman olmadığı sürece sonrakine geçer.
Önemli! Anne tarafından akrabaları: ne büyükbaba, ne erkek kardeşler, ne de dayılar, hiçbiri veli olamaz.
Çeşitli nedenlerle veli ve veli olmaya uygun akraba yoksa veli nasıl seçilir
Bazen kız kardeşlerimizin hiç velileri olmadığı durumlara rast gelinmektedir. Örneğin, kız kardeşimiz yetimdir veya akrabaları Müslüman değildir. O zaman veli kadı, eğer kadı yok ise, ilgili bölgenin imamı veya şeriat âlimi olabilir. Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
«Velisi olmayan kimsenin velisi, sultandır (Devlet başkanıdır)» (Ebu Davud 2083, Tirmizi 1102, İbn Mâce 1879).
Eğer kardeşimiz, yukarıda belirttiğimiz kişilerin bulunmadığı bir bölgede yaşıyorsa, dini bilen, Müslüman toplumda saygı duyulan, kızın güvendiği herhangi bir adil erkek kardeşimiz onun için veli olabilir. Kız kardeşimiz böyle bir kişiyle kendisi veya tanıdıkları aracılığıyla iletişim kurabilir.
Veli nasıl olmalıdır?
Velinin velayetinde bulunan kadının kaderi ile ilgili çok büyük bir sorumluluğu olduğu için, o belli vasıflara sahip olması gerekmektedir.
Her şeyden önce veli bir erkek olmalıdır, çünkü Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur:
“Bir kadını bir kadın evlendiremez ve kadın kendi kendine evlenemez. Ancak zina eden kadın kendi kendine evlenir.” (İbn Mâce (1782) rivayet etmiştir. Bu hadis Sahih-i Cemî’de de (7298) verilmiştir.)
Bunların yanı sıra, veli Müslüman, aklı başında, reşit ve hür (köle değil) olmalıdır.
O adil olmalı ve velayetinde olan kadının çıkarlarını dikkate almalıdır. Velinin, evliliğin uyumluluğunu ve çıkarlarını anlayabilen ihtiyatlı bir kişi olması arzu edilir.
Bu nedenle, eğer veliniz babanız veya akrabanız değilse, veli seçimine çok ciddi yaklaşmalısınız. Ona tamamen güvenmelisin. Çünkü, kadının velisi sadece onun düğündeki resmi şahitten ibaret değildir.
O, evlendikten sonra bile velayetindeki kadını koruyabilen ve ona yardım edebilen bir kişidir. Örneğin, eğer koca karısını incitirse, yükümlülüklerini yerine getirmezse, veli kadının talebi üzerine kadının haklarını savunabilir vebu duruma müdahale edebilir.
Özellikle, eşlerin arasında dini konularda anlaşmazlıklar varsa bilgili veliye müracaat etmek büyük önem taşımaktadır. Böyle durumlar, kısa zaman önce İslam’I Kabul eden ailelerde rastlanmaktadır. Mesela, koca yanılıyor olabilir ama otoriter bir şekilde eşine baskı uyguluyor olabilir. Kadın ise yeterli bilgiye sahip değildir. Bu durumda veli bir arabulucu ve öğretmen rolünü üstlenebilir.
Bu nedenle, doğru veli seçimi öncelikle gelinin kendisi ve genel olarak ailenin yararı içindir. Bu nedenle, veli olmadan evlilik yapmayınız ve veli seçimine sorumlu bir şekilde yaklaşın.
